دکتر احمد حاجبی، روانپزشک، دانشیار گروه روان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران، قائم مقام معاون درمان در حوزه سلامت روان و اعتیاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛ یادداشتی از روزنامه شرق (۱۳۹۳/۱۲/۷)
فرآیند موسسه‌زدایی باعث بسته شدن یا کوچک‌سازی بیمارستان‌های بزرگ روان‌پزشکی شده است. هدف از این اقدام نوآورانه، فراهم کردن «مراقبت‌های سلامت روان در بستر جامعه» بود. در این حرکت تلاش بر این است که درمان و بازتوانی افراد مبتلابه اختلالات روان‌پزشکی در جامعه و محل زندگی آنها فراهم شود. آنچه در ادامه می‌آید، طرح خدمات سلامت روان جامعه‌نگر با تکیه بر خدمات و نقش کارکنان پرستاری را بررسی می‌کند. خدمات سلامت روان جامعه‌نگر فراتر از خدمات سلامت روان سرپایی است و شامل طیف وسیعی از مراقبت‌ها می‌شود که توسط کارکنان تخصصی سلامت روان فراهم می‌شود. محل اجرای فعالیت تیم‌های سلامت روان جامعه‌نگر، بیمارستان‌های روان‌پزشکی نیست، ولی نیاز است که با بیمارستان‌های روان‌پزشکی و بیمارستان‌های عمومی ارتباط نزدیکی داشته باشند. این ارتباطات دربرگیرنده یک سیستم ارجاع دوطرفه است. این ارتباط به گونه‌ای است که بیمارستان، بیماری را که نیاز به بستری دارد، برای مدت کوتاهی بستری می‌کند و به محض آمادگی برای حضور در جامعه، وی را مرخص و به نوعی در اختیار مرکز ارایه‌دهنده خدمات سلامت روان جامعه‌نگر قرار می‌دهد. علاوه بر این، مراکز سلامت روان جامعه‌نگر زمانی می‌توانند خدمات بهتری ارایه کنند که با سیستم مراقبت‌های بهداشتی اولیه و خدمات غیررسمی ارتباط نزدیکی داشته باشند. خدمات جامعه‌نگر ممکن است توسط سازمان‌های دولتی فراهم شود. همچنین این امکان وجود دارد که خدمات جامعه‌نگر توسط مراکز خیریه یا حتی مراکز خصوصی ارایه شود. این خدمات می‌تواند توسط هم‌گروه‌ها یا افرادی که قبلاً بیمار بوده‌اند، فراهم شود.
مثال‌هایی از خدمات سلامت روان جامعه‌نگر عبارتند از: فراهم کردن محل‌های اقامتی حمایتی (با نظارت نسبی یا کامل)؛ خدمات بازتوانی شامل گروه‌های حمایتی، بازتوانی شغلی و ایجاد اشتغال حمایتی و نظارت شده؛ خدمات تیم‌های مداخله در بحران سیار؛ راه‌اندازی مراکز روزانه و مراکز سلامت روان جامعه نگر؛ ایجاد گروه‌های خودیار با هدف ارایه خدمات سلامت روان به هم گروه‌ها؛ ارایه خدمات و مراقبت در منزل؛ ایجاد بخش‌های روان‌پزشکی در بیمارستان‌های عمومی؛ خدمات جامعه‌نگر برای گروه‌های خاص از قبیل قربانیان تروما، کودکان، نوجوانان و افراد سالمند.
پرستاران در نظام سلامت از جمله افراد حرفه‌ای هستند که در ارایه خدمات سلامت روان جامعه‌نگر در بستر جامعه نقش به‌سزایی دارند. تلاش آنها بر این است که خدمات مورد نیاز مُراجع را به گونه‌ای فراهم و هماهنگ کنند که سطح عملکرد وی را به حداکثر برسانند. در رویکرد «مدیریت مورد»، پرستار هماهنگ‌کننده فعالیت‌های بالینی و اداری است که شامل ارزیابی، مشاوره، برنامه‌ریزی، حمایت‌یابی و پایش است. خدماتی که معمولاً در تیم‌های سلامت روان جامعه نگر توسط تیم پرستاری ارایه می‌شود، عبارتند از:
مدیریت مورد (هماهنگی بین اجزای مختلف درمان)؛ مدیریت درمان‌های دارویی؛ مشارکت در فراهم کردن امکانات اقامتی؛ برنامه‌های اجتماعی و تفریحی؛ برنامه‌های شغلی و آموزشی؛ آموزش و حمایت از خانواده و برقراری ارتباط با آژانس‌های ارایه دهنده خدمات در جامعه؛ ثبت اقدامات انجام شده برای روانپزشک درمانگر.
