دکتر محمدرضا سرگلزایی، روان‌‌پزشک (۱۳۹۳/۱۱/۲۸)
[برگرفته از وب‌‌سایت اختصاصی نویسنده؛ مقاله‌‌ای با عنوان «خوشبختی»]
آدمﻫﺎ ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ از ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ دارﻧﺪ. ﻣﻦ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺣﺮﻓﻪی روانﭘﺰﺷﻜﻲام، ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪه ام ﻛﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮﺧﻮرداری از ﻳﻚ ﺣﺎلِ ﺧﻮب ﺑﺎدوام.
وﻗﺘﻲ ﺣﺎلِ ﺧﻮﺑﻲ دارﻳﻢ، ﻳﺎ ﺑﻪ زﺑﺎن روانﭘﺰﺷﻜﻲ «ﺧُﻠﻖﻣﺎن ﺑﺎﻻﺳﺖ»، رواﺑﻂﻣﺎن ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد، ﺷﺎﻛﺮ و ﺳﭙﺎسﮔﺰار ﻧﻌﻤﺖﻫﺎی زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ، از آنﭼﻪ دارﻳﻢ، ﻟﺬت ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ و از آنﭼﻪ ﻧﺪارﻳﻢ، ﻛﻢﺗﺮ ﻣﻲرﻧﺠﻴﻢ .
ﺑﺨﺸﻲ از ﺑﺮﺧﻮرداری از ﺣﺎل ﺧﻮب ﺑﺎدوام، ﺑﻪ ژنﻫﺎی ﻣﺎ ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ. ﻫﺮﻛﺪام از ﻣﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ «ﻣﺨﺰن ژﻧﻲ» ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻣﻲآﻳﻴﻢ ﻛﻪ در زﻧﺪﮔﻲﻣﺎن، ﻧﻘﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻲ ﺑﺎزی ﻣﻲﻛﻨﺪ. ژنﻫﺎی ﻣﺎ، ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻗﻴﺎﻓﻪ و ﭼﻪ ﻫﻴﻜﻠﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ، رﻧﮓ ﭘﻮﺳﺖ، ﻣﻮ و ﭼﺸﻤﺎن ﻣﺎ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ، ﺑﺮ ﭼﺎق ﻳﺎ ﻻﻏﺮ ﺑﻮدنﻣﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ، آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮیﻣﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻴﻤﺎریﻫﺎ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺣﺘﻲ در اﻳﻦﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﭼﻪ ﻧﻮع ﻣﺮﮔﻲ در ﻣﺎ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻢ ﻣﺆﺛﺮﻧﺪ!
ﺑﺮﺧﻼف ﺷﻌﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﺪ ﺷﺪه اﻧﺪ و در رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺗﻜﺮار ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ «ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﺎ در دﺳﺖ ﺧﻮدﻣﺎن اﺳﺖ»، ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻠﻤﻲ ﻧﺸﺎن داده اﻧﺪ ﻛﻪ «ﺑﺨﺸﻲ از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﺎ، در دﺳﺖ ﺧﻮدﻣﺎن اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺗﻤﺎم آن!»
ﻋﻠﻢ ﻧﺸﺎن داده ﻛﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎی زﻳﺎدی دارﻧﺪ. آﻧﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﻮار ﺑﺮ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻪی ﭘﺮﻧﺪه، ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﺑﺮوﻧﺪ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻋﻤﻖ درﻳﺎﻫﺎ، ﺑﻪ ﻛﺎوش ﺑﭙﺮدازﻧﺪ؛ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻮد را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻴﻤﺎریﻫﺎی زﻳﺎدی واﻛﺴﻴﻨﻪ ﻛﻨﻨﺪ و ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﻣﺒﺘﻼ ﻧﺸﻮﻧﺪ؛ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از اﻳﻦ ﺳﻮی دﻧﻴﺎ، ﺑﻪ آن ﺳﻮی دﻧﻴﺎ در ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﭘﻴﺎم ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ و… . اﻣﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﻧﺸﺎن داده ﻛﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲﻫﺎی زﻳﺎدی ﻫﻢ دارﻧﺪ!
ﺑﺴﻴﺎری از ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﺳﺎده ﻣﻲرﺳﺪ، ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮای اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار ﺑﺎﺷﺪ: ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺮای ﻳﻚ ﻓﺮد، ﺧﻮاب رﻓﺘﻦ، ﻛﺎری ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ دﺷﻮار ﻣﻲﺷﻮد، او ﺳﺎﻋﺖﻫﺎ در رﺧﺘﺨﻮاب ﺑﺎ ﺧﻮد ﻛﻠﻨﺠﺎر ﻣﻲرود وﻟﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﺧﻮاب ﺑﺮود! اﻓﺮاد زﻳﺎدی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺨﺖ در ﺗﻼش اﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ رژﻳﻢ ﻏﺬاﻳﻲ ﺧﻮد را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪ اﻣﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺟﺪی و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰی ﻣﺪاوم ، در رﻋﺎﻳﺖ رژﻳﻢﺷﺎن ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ!
«اراده ی ﻣﺎ»، ﺑﺴﻴﺎری از اوﻗﺎت دﭼﺎر ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲﺷﻮد: ﻫﻴﭻ ﻓﺮدی ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ «اراده ﻛﻨﺪ» و ﻋﻴﻨﻜﺶ را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارد، ﻫﻴﭻ ﻓﺮدی ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ «اراده ﻛﻨﺪ» و وﺳﻮاس ﺷﺴﺖوﺷﻮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﻫﻴﭻ ﻓﺮدی ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ «اراده ﻛﻨﺪ» و ﻛﻢﺧﻮﻧﻲ ﺧﻮد را رﻓﻊ ﻛﻨﺪ!
«اراده» ﺑﺮای ﺑﺴﻴﺎری از ﻣﺴﺎﺋﻞ، ﺷﺮط ﻻزم اﺳﺖ اﻣﺎ ﺷﺮط ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ. درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻴﺰ از ﭼﻮب ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه وﻟﻲ آن ﻣﻴﺰ «ﻓﻘﻂ از ﭼﻮب» ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ! در ﻛﻨﺎر ﭼﻮب، ﻣﻴﺦ، ﺳﻨﺒﺎده، ﭼﺴﺐ، رﻧﺪه، اره، ﭼﻜﺶ و رﻧﮓ ﻫﻢ ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﻴﺰ، ﻣﻴﺰ ﺷﻮد.
ﺷﻌﺎرﻫﺎی ﻋﺎﻣﻪﭘﺴﻨﺪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺪﻋﻴﺎن ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ، ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد اﻓﺮاد زﻳﺎدی ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺎور ﺑﺮﺳﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﻋﻴﺒﻲ را اﺻﻼح ﻛﻨﻨﺪ! ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺮای داﺷﺘﻦ ﺣﺎل ﺧﻮب، ﭼﺎره ای ﺟﺰ ﻣﺼﺮف داروی ﻣﻨﺎﺳﺐ وﺟﻮد ﻧﺪارد. ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺮای داﺷﺘﻦ ﺣﺎل ﺧﻮب، ﭼﺎره ای ﺟﺰ ﺳﺎلﻫﺎ روان درﻣﺎﻧﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد. ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺮای داﺷﺘﻦ ﺣﺎل ﺧﻮب، ﺑﺎﻳﺪ «ﻣﻌﺎﻳﻨﻪی ﭘﺰﺷﻜﻲ» ﺷﻮﻳﺪ! ﺑﺴﻴﺎری از ﻛﺞﺧﻠﻘﻲﻫﺎ و ﺑﺪﺣﺎﻟﻲﻫﺎی ﻣﺎ، ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻫﻮرﻣﻮﻧﻲ ﻳﺎ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎی ژن اﺳﺖ. ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮان از راهﻫﺎی ﺳﺮﻳﻊ و ﻣﻴﺎنﺑﺮ، ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ رﺳﻴﺪ. ﺷﺮﻛﺖ در ﻳﻚ «ﺳﻤﻴﻨﺎر ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ»،ﻧﻮشداروی ﻫﻤﻪی ﻣﺸﻜﻼت ﻧﻴﺴﺖ! ﺧﺎﻧﻤﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از ﻋﺎدت ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ دﭼﺎر ﻏﻢ و اﻧﺪوه، ﺑﻲﺣﻮﺻﻠﮕﻲ، ﻛﻢﺧﻠﻘﻲ و زودرﻧﺠﻲ ﻣﻲﺷﻮد، ﻧﻴﺎز ﺑﻪ درﻣﺎن ﻃﺒﻲ دارد ﻧﻪ ﺳﻤﻴﻨﺎر ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ! ﻧﻮﺟﻮاﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪدﻟﻴﻞ «اﺧﺘﻼل ﺑﻴﺶﻓﻌﺎﻟﻲ»، دﭼﺎر اﻓﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ اﺳﺖ، ﻧﻴﺎز ﺑﻪ درﻣﺎن روانﭘﺰﺷﻜﻲ دارد ﻧﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ «ﻣﺘﺨﺼﺺ اراده»!
ﺑﻪﻫﻮش ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ «آﮔﻬﻲﻫﺎ ﺑﻪ» ﺟﺎی «آﮔﺎﻫﻲ» ﻣﻲﻧﺸﻴﻨﻨﺪ! دردﻧﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ «ﭘﻮلﭘﺮﺳﺘﻲ» ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ «ﺧﺪاﭘﺮﺳﺘﻲ» ﺷﺪه اﺳﺖ، ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺎ ﻧﺎم «ﺧﺪا» ﺑﻪ ﻣﺮدم «اﺳﺒﺎبﺑﺎزیﻫﺎی ﻳﻚﺑﺎرﻣﺼﺮف» ﻣﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ!
داروﻫﺎی ﻣﺎﻫﻮارهای ﺗﺮک اﻋﺘﻴﺎد و ﺳﻤﻴﻨﺎرﻫﺎی روانﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻫﻴﭻ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ درس روانﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﺨﻮاﻧﺪه اﻧﺪ، ﺑﻴﺶ از آنﻛﻪ ﺑﻪ درد ﻣﺎ ﺑﺨﻮرﻧﺪ، ﺑﻪ درد ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎنﺷﺎن ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ!
آﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﺣﺎﺿﺮﻳﺪ ﺳﻮار ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻳﻲ ﺷﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﻠﺒﺎن آن، از ﻫﻴﭻ آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﺧﻠﺒﺎﻧﻲ ﻣﺠﻮز ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ؟ ﻫﻴﭻﺟﺎ دوره ﻧﺪﻳﺪه و ﻫﻴﭻﺟﺎ آزﻣﻮن و اﻣﺘﺤﺎن ﻧﺪاده اﺳﺖ؟!
ﻫﻴﭻﻛﺲ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺳﻮار ﺷﺪن ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻳﻲ ﻧﻴﺴﺖ!
ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺴﻢ و ﺟﺎنﻣﺎن را ﺑﻪدﺳﺖ «ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﺎزی ﺑﺎ ﻛﻠﻤﺎت» ﺑﺴﭙﺎرﻳﻢ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﻮدﺷﺎن ﺷﺎﻫﺪ ﻣﻮﻓﻖﺑﻮدن روش ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ؟!
ﺑﺮای رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ، آنﻗﺪر ﻋﺠﻠﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺳﻮار ﻫﺮاﺗﻮﺑﻮﺳﻲ ﻛﻪ از راه ﻣﻲرﺳﺪ، ﺑﺸﻮﻳد!
