بیانیه مشترک مراکز علمی کشور درباره خودکشی‌‌های اخیر

تاریخ: ۱۳۹۵/۳/۲۶

بیانیه زیر از سوی انجمن علمی روان‌‌پزشکان ایران، انجمن روان‌‌پزشکی کودک ونوجوان، جمعیت علمی پیشگیری ازخودکشی ایران و اداره کل سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی درباره خودکشی‌‌های اخیر منتشر شده است:

در هفته‌‌های اخیر گزارش‌‌هایی از موارد خودکشی با فاصله زمانی نزدیک به هم و شباهت در روش منتشر شده است. انجمن علمی روان‌‌پزشکان ایران، انجمن روان‌‌پزشکی کودک و نوجوان، جمعیت علمی پیشگیری ازخودکشی ایران و اداره کل سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد از ابتدا، این مسأله را مورد بررسی پیگیرانه قرار داده و با توجه به چندین دهه تجربه در این زمینه، با نهادهای مؤثر در پیشگیری ازخودکشی در حال همکاری بوده‌‌اند.

خودکشی یک اولویت مهم سلامت عمومی در جهان است و مانند سایر مسایل بهداشت روانی، حاصل تعامل پیچیده عوامل زیستی، روانی و اجتماعی است و نمی‌‌توان آن را فقط حاصل یک عامل، چه زیستی، چه روانی و یا اجتماعی دانست. حتی اختلالات روانی منجر به خودکشی، خود نتیجه چنین تعامالت پبچیده‌‌ای هستند. شواهد نشان می‌‌دهند که خودکشی رفتاری آموختنی و قابل سرایت است و به گروه سنی یا جمعیتی مشخص، اختصاص ندارد.

انتشار نابه‌‌جای اخبار و تصاویر مرتبط با خودکشی و تمجید از افرادی که به آن اقدام کرده‌‌اند، میزان رفتارهای خودکشی و مرگ ومیر ناشی از آن را افزایش می‌‌دهد، درحالی که افزایش آگاهی عمومی و همکاری گروهها و اقشار اجتماعی در کنار کاربرد شیوه‌‌های مناسب رسانه‌‌ای، می‌‌تواند از همه‌‌گیر شدن این روش آسیب‌‌رسان جلوگیری کند. دسترسی آسان به رسانه‌‌های مجازی و کاربرد همگانی شبکه‌‌های اجتماعی به گسترش سریع این فرایند دامن می‌‌زند و به واسطه آنها افراد بی‌‌شماری در یک منطقه، شهر یا سراسر کشور، هم‌‌زمان با خبر، عکس و یا فیلمی از موارد خودکشی روبه‌‌رو می‌‌شوند. این پدیده نه تنها افراد را در معرض پیامدهای ناشی ازمواجهه با تجربه ناخوشایند قرار می‌‌دهد بلکه احتمال تقلید و تکرار رفتار خودکشی را نیز به همراه دارد.

خوشبختانه خودکشی قابل پیشگیری است و تشخیص افکار و نقشه‌‌های خودکشی توسط متخصصین سلامت روان صورت می‌‌گیرد، اما پیشگیری از خودکشی وظیفه‌‌ای همگانی است و تک تک افراد جامعه و یا گروه‌‌های اجتماعی و سازمان‌‌ها و تشکیلات همانند انجمن‌‌های تخصصی، سازمان‌‌های مردم‌‌‌نهاد، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، بهزیستی، شهرداری، مجلس شورای اسلامی، شوراها، دادگستری، نیروهای نظامی و انتظامی، روحانیون، کارفرمایان، دانشگاه‌‌ها، آموزش و پرورش و رسانه‌‌ها می‌‌توانند با همکاری هم نقش مؤثری در پیشگیری و کنترل خودکشی داشته باشند. بدیهی است دست‌‌اندرکاران سلامت روان نیز نقش خود را در ارائه مشاوره فنی به سایر نهادها و تشخیص و درمان‌‌های مرتبط با خودکشی ایفا خواهند نمود.

برای پیشگیری از خودکشی توجه به مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مهم است، اما آنچه که فوریت دارد مراقبت از افراد در معرض خطر و محدودسازی راه‌‌های بالقوه و ایمن‌‌سازی موقعیت‌‌های خطرناک برای اقدام به خودکشی است. بنابراین نهادهای فوق بر این باور هستند که پیشگیری از خودکشی نیازمند رویکردی جامع و همه جانبه است و ضمن لزوم توجه جدی به مسایل کلان اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در حال حاضر راهکارهای زیر برای پیشگیری از خودکشی پیشنهاد می‌‌شود:

۱- ثبت دقیق موارد خودکشی و ارایه آمار دقیق اقدام و مرگ ناشی از خودکشی براساس تغییرات زمانی آن با توجه به عوامل مختلف، به مراجع ذی‌‌صلاح و تخصصی در حوزه پیشگیری از خودکشی

۲- جلب مشارکت رسانه‌‌ها جهت رعایت اصول حرفه‌‌ای و ایمن در گزارش اخبار و تصاویر موارد اقدام به خودکشی

۳- تلاش برای محدودسازی ابزار و راه‌‌های اقدام به خودکشی و ایمن‌‌سازی موقعیت‌‌های خطرناک برای اقدام به خودکشی

۴- ارتقای آگاهی مردم و مسؤولان در زمینه پیشگیری و شناخت موارد اقدام به خودکشی با توجه به علت‌‌های زیستی، روانی و اجتماعی

۵- جدی گرفتن موارد اظهار (شده) و یا مشکوک به خودکشی و ارجاع مناسب آنها برای دریافت مراقبت‌‌های سلامت روان

۶- برخورد مناسب و به دور از تحقیر و انگ با فکر و یا اقدام به خودکشی و رفتارهای آسیب‌‌رسان به خود و تأمین مراقبت‌‌های مناسب برای آنها

در پایان انجمن علمی روان‌‌پزشکان ایران، انجمن روان‌‌پزشکی کودک و نوجوان، جمعیت علمی پیشگیری ازخودکشی ایران و اداره کل سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت درمان وآموزش پزشکی وظیفه خود می‌‌دانند تا رسالت اجتماعی و حرف‌‌های خود را در حفظ جان هم‌‌وطنان با پیشگیری از خودکشی با جدیت دنبال کنند و ضمن ارجاع به برنامه‌‌های عملیاتی پیشین جهت شناخت و کاهش رفتارهای خودکشی، آمادگی خود را برای مشارکت ملی و همه جانبه و ارائه راهکارها و نظرات مشورتی، به همه افراد و گروه‌‌ها و سازمان‌‌های مرتبط در زمینه پیشگیری از خودکشی اعلام می‌‌دارند. امید است با همکاری جمعی و مشارکت مدنی بتوان از گسترش این رفتار پرخطر جلوگیری کرد و چه بسا به اتفاق بتوان میزان مرگ و میر ناشی از خودکشی را نسبت به گذشته کاهش داد.