برگرفته از شفقنا زندگی؛ تهیه از الیزا ذوالقدر؛ تاریخ: ۱۳۹۶/۵/۱
از لحظه اعلام خبر توزیع مواد مخدر دولتی تاکنون بیش از اصل خبر، پیام های طنزآمیزی به چشم می آید که در مورد آن ساخته شده و در شبکه های اجتماعی دست به دست می شود. توزیع مواد مخدر رقیق شده با هدف ترک تدریجی اعتیاد آن چیزی بود که سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس در گفتگو با ایلنا بیان کرد. به گفته نوروزی با توجه به تاکید ویژه‌ای که در سیاستهای کلی نظام بر لزوم انقطاع رابطه معتادان و قاچاقچیان صورت گرفته است، مقرر شده دولت، مواد مخدر رقیق در اختیار معتادان قرار دهد تا این عزیزان بتوانند به‌تدریج ترک کرده و به جای آنکه جلب قاچاقچیان مواد مخدر شوند، به‌سمت نظام آمده و از طریق مجاری رسمی نیاز خود را برطرف کنند.این نماینده مجلس با تاکید بر نهایی شدن روند تصویب این پیشنهاد در کمیسیون قضایی و حقوقی در پاسخ به سوالی درباره اینکه دولت قرار است چه نوع مواد مخدری در اختیار معتادان قرار دهد، گفت: درواقع این مواد مخدر شامل همان متادون و موادی رقیق‌تر از مواد مخدر پیشین می‌شود و اختیار تصمیم‌گیری درباره آن نیز برعهده آیین‌نامه‌ای است که قرار است، توسط وزارت دادگستری و سازمان مبارزه با مواد مخدر به‌صورت مشترک تهیه شود و پس از تصویب هیات وزیران امکان اجرایی شدن خواهد یافت.
او در پاسخ به سوال دیگری درباره تفاوت این مصوبه با آنچه پیش از انقلاب به‌صورت توزیع کوپنی مواد مخدر انجام می‌شد، گفت: آن طرح اشکالی نداشت و طرح جدید نیز تقریباً همان چیزی است که پیش از انقلاب انجام می‌شد.
سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس در پاسخ به سوال دیگری که آیا جایگزینی برای مواد مخدر صنعتی در این پیشنهاد درنظر گرفته شده است، گفت: تصمیم‌گیری در این مورد نیز در همان آیین‌نامه اجرایی انجام خواهد شد و هدف ما این است که رابطه معتادان و قاچاقچیان را منقطع کنیم.وی از موافقت تمامی مراجع تصمیم‌گیرنده با پیشنهاد توزیع موادمخدر دولتی سخن گفت و اظهار داشت: قطعاً شاهد موفقیت آن خواهیم بود و نمایندگان همه مراجع و قوای دخیل در این مساله در جلسه کمیسیون قضایی مجلس حضور داشتند و همگی نظر مثبت داشتند.
دکتر علیرضا نوروزی: ابهام در خصوص توزیع مواد مخدر دولتی
به گزارش شفقنا زندگی، با وجود این اظهارات هنوز هم ابهامات زیادی در خصوص طرح توزیع مواد مخدر دولتی وجود دارد. موضوعی که دکتر علیرضا نوروزی کارشناس اعتیاد در گفتگو با خبرنگار شفقنا زندگی به آن اشاره می کند و می گوید: در اخبار منتشر شده در خصوص توزیع مواد مخدر دولتی ابهاماتی است که یا در نحوه انتقال مشکلاتی بوده یا در نحوه بیان که موضوعاتی منتقل شده در برخی موارد همخوانی ندارد.
وی در خصوص این موارد ناهمخوان اظهار می کند: در جایی ذکر شده که قرار است مواد مخدر رقیق توزیع شود که ما نمی دانیم منظور از مواد مخدر رقیق چیست. در ادامه گفته شده که هدف ترک تدریجی است که باز هم نمی دانیم منظور چیست. این کلمات ما را به سمتی هدایت می کند که هدف از این در اختیار گذاشتن مواد مخدر رقیق ترک بیماران است و اینکه طراحان طرح تصمیم دارند این کار را از طریق مراکز درمانی و به نوعی طبی شده و مدیکالیزه انجام دهند.
نوروزی با بیان اینکه در جایی هم به این موضوع اشاره شده که این کار مانند توزیع متادون است، خاطرنشان می کند: توزیع متادون از سال ۱۳۸۲ در مراکز ترک اعتیاد و زندان ها شروع شده و کار جدیدی نیست بنابراین باید دید که طرح جدید چه فرقی با طرح های سابق دارد.
سخنگوی کمیسیون قضایی مجلس به طرح توزیع کوپنی تریاک در قبل از انقلاب اشاره کرده که دکتر نوروزی این اظهارات را متناقض با هدف ترک تدریجی مورد اشاره در این اظهارات ذکر می کند و می گوید: طرح توزیع کوپنی تریاک قبل از انقلاب گرچه وزارت بهداری وقت با همکاری سازمان معاملات تریاک که زیر نظر وزارت اراضی کشاورزی بوده توزیع تریاک از طریق داروخانه ها انجام می شده اما هدف از آن در اختیار گذاشتن تریاک به افراد مصرف کننده و هدف ترک در میان نبوده است.
این کارشناس اعتیاد ادامه می دهد: در جایی از این خبر هم ذکر شده که وزارت دادگستری به همراه سازمان مبارزه با مواد مخدر آیین نامه این کار را تنظیم خواهند کرد. در حالی که در کشور ما هنوز سازمان مواد مخدر وجود ندارد و احتمالا منظور ستاد مبارزه با مواد مخدر است و یا در آن قانون تشکیل چنین سازمانی پیش بینی شده است.
وی با بیان اینکه ابهامات در مورد این مصوبه بسیار زیاد است، می افزاید: اگر بخواهیم تریاک را به نوعی با سهولت بیشتری در اختیار افراد مبتلا به اعتیاد قرار دهیم این سوال مطرح می شود که ما که کشور تولید کننده تریاک نیستم بنابراین برای اجرای این طرح آیا صرف باید به کشفیات متکی باشیم و یا قانون شرایطی برای کشت محدود تریاک در نظر گرفته است. در این این صورت مقررات بین المللی هم در این زمینه اهمیت دارد.
وی با بیان اینکه نمی توان برنامه ای در این ابعاد را بر تریاک مکشوفه که از مبادی غیر قانونی وارد کشور می شود استوار کرد، می گوید: اگر بخواهیم به نوعی به سمت تسهیل دسترسی به هر شکل برای افراد مبتلا به سوء مصرف تریاک برویم باید مشخص کنیم که چگونه قرار است این تریاک را تهیه کنیم. با توجه به اینکه کشور ما به صورت تاریخی اجازه کاشت تریاک به صورت قانونی داشته اما بعد از انقلاب از این حق صرفنظر کرده و ممنوعیت کامل را بر روی کشت حتی برای مصارف دارویی اعمال کرده است. باید دید که در این قانون اجازه کشت محدود و پیگیری مسائل قانونی بین المللی آن داده شده یا خیر؟
دکتر نوروزی در پاسخ به این سوال که آیا طرح توزیع مواد مخدر دولتی بر قبح زدایی از مصرف مواد تاثیر نمی گذارد؟ اظهار می کند: در همین یکی دو روز که از اعلام این خبر واکنش های طنز زیادی در این باره شاهد بودیم که خود نشان دهنده عدم پذیرش اجتماعی و رویکرد نه چندان مثبت به چنین ایده هایی است. به همین دلیل است که چنین طرحی نیاز به کار کاشناسی و دقیقتری دارد.
وی با بیان اینکه به نظر می رسد آنچه مردم در حال حاضر در مورد این طرح فکر می کنند با اهداف طراحان طرح فرق دارد، می افزاید: مردم فکر می کنند قرار است فروش تریاک قانونی شود و از این پس تریاک هم در عطاری ها در کنار گل گاوزبان به فروش برسد و افرادی با داشتن کارت مخصوص سهمیه می توانند آن را تهیه کنند. اما احتمالا منظور طراحان این نیست و قصد دارند در قالب یک مدل طبی شده و با نظارت سیستم پزشکی و به قصد درمان و نه تداوم مصرف مشکل آفرین و کنترل شده مواد مخدر دولتی را عرضه کنند.
این کارشناس اعتیاد با طبقه بندی خصوصیات مواد به مواد مخدر و مواد محرک خاطرنشان می کند: تجربه در اختیار مصرف کننده گذاشتن مواد محرک در دنیا محدود است و نتایج درمانی آن نیز چشمگیر نیست. در نتیجه به نظرمی آید منظور طراحان طرح ارائه مواد دولتی ارائه مواد افیونی بوده است.
وی با بیان اینکه یکی از سیاست های کلی مبارزه با مواد مخدر در کشور ما مقابله با تغییر الگوی مصرف از مواد مخدر کم خطرتر به مواد پر خطر است، تاکید می کند: با این نگاه می توان گفت این طرح اگر جزییات آن مشخص شود به این هدف کمک می کند زیرا شرایط را برای دسترسی آسان به موادی که خطر کمتری دارند فراهم می کند که البته این مواد، مواد محرک نخواهد بود.
دکتر علی شفیعی: مبارزه با مواد مخدر در ایران دچار سرگیجه شده است
شکست سیاستهای غلط مبارزه با مواد مخدر
ارائه تریاک دولتی اعتیاد معتادان را از بین نمی‌‌‌‌برد
ارائه مواد مخدر دولتی به معتادان گرچه به عنوان یک طرح جدید و در قالب اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مطرح شده و در توضیح روند اجرایی آن به سال های پیش از انقلاب و ارائه تریاک دولتی اشاره شده اما ما به ازای دیگری نیز دارد. به باور کارشناسان اعتیاد توزیع متادون و شربت تریاک در مراکز درمان اعتیاد که سالهاست در حال اجراست به نوعی همین کار را می کند و دیگر نیازی به ارائه موادی با برچسب اجتماعی مخدر احساس نمی شود.
به گفته دکتر علی شفیعی کارشناس اعتیاد مبارزه با مواد مخدر در ایران دچار سرگیجه و سرآسیمگی شده است.
وی در گفتگو با شفقنا زندگی درباره دلایل این سرآسیمگی و سرگیجه می گوید: سیستم مبارزه با مواد مخدر با واقعیاتی روبرو شده که برای مقابله با آنها تمهیدات لازم را فراهم نکرده است. نه اینکه از آن خبر نداشتند زیرا این موضوع سال های سال به دست اندرکاران مبارزه با مواد مخدر گفته شده اما آنها مرتب این مشکلات را به آیندهحواله می کردند و سعی داشتند با اقدامات تسکینی و به صورت مقطعی در دوره مسوولیت خود گذران امور کنند.
دکتر شفیعی با بیان اینکه هم اکنون پیامدهای بهداشتی، اقتصادی، امنیتی، سیاسی، اجتماعی مصرف مواد به قدری زیاد شده و بار اعتیاد چنان افزایش یافته که روش های مقطعی دیگر پاسخگو نیست، اظهار می کند: اما متاسفانه متولیان اعم از قانونگذار و سیاستگذار و برنامه ریز سطح کلان و مجری به جای اینکه تحلیل درستی از وضعیت ارائه دهند که چرا به چنین جایی رسیدیم مرتب تصمیم گیری های افراطی می کنند.
وی با اشاره به دستگیری آسیب دیدگان اجتماعی مصرف کننده مواد که عمدتا معتادان خیابانی هستند، خاطرنشان می کند: اینها به واسطه اعتیاد دستگیر و در اردوگاه هایی حبس می شوند و با کمترین امکانات در مانی مجبور به ترک اعتیاد می شوند. اما بعد از آن دوباره رها می شوند و به خاطر اینکه هیچ اقدامی برای رفع آسیب های آنها نشده دوباره به سراغ مصرف مواد می روند.
این کارشناس اعتیاد با بیان اینکه اینها که از اول معتاد خیابانی نبودند، می افزاید: این افراد ابتدا مصرف کننده مواد بودند اما به دلیل نبود حمایت های اجتماعی لازم برای مدیریت آسیب های زمینه ای و در کنار آن اعتیادشان دچار تشدید این مشکلات و تبدیل به معتاد خیابانی شدند. بعد مسوولان این افراد را با هزینه ای زیاد و با کمترین اثربخشی جمع آوری می کنند و چنین رفتاری با آنها می شود.
وی با غیر علمی و غیر کارشناسی خواندن عناوینی مانند ارائه مواد مخدر رقیق شده به معتادان، اضافه می کند: از یک سو شاهد رفتاری مانند جمع کردن معتادان هستیم و از سوی دیگر طرحی به تصویب می رسانیم که با عناوین غیر علمی مانند مواد مخدر رقیق شده می خواهیم مواد به معتادان عزیز ارائه دهیم.
شفیعی با بیان اینکه کشور مانیز مانند همه کشورهای دنیا اعم از پیشرفته و غیر پیشرفته درگیر عوارض مصرف مواد مخدر است، می گوید: بر این اساس قرار نیست ما دوباره چرخ را اختراع کنیم آن هم به جای اینکه گرد باشد مربع بسازیم. ما باید از تجربیات دنیا استفاده کنیم ضمن اینکه در کشور خودمان هم تجربیات موفقی مانند ارائه سوزن و سرنگ استریل به معتادان تزریقی و درمان با داروهای جایگزین داشتیم که روند فزاینده شیوع HIVمثبت از طریق استفاده از سرنگ مشترک را کند کردیم.
وی با موفق دانستن اقدامات کاهش آسیب اظهار می کند: متاسفانه بنا به دلایلی این اقدامات هم اکنون مورد بی توجهی قرار گرفته در حالی که بررسی های میدانی نشان می دهد همین آگاهی و اطلاع رسانی ها و ارایه سوزن و سرنگ استریل باعث کاهش معتادان تزریقی شد زیرا آنها متوجه خطرات اعتیاد تزریقی شدند و کمتر به سراغ این الگوی پرخطر مصرف می روند.
این کارشناس اعتیاد با بیان اینکه این موفقیت ها فقط در حوزه بهداشتی نبود، ادامه می دهد: متادون باعث شده رابطه قاچاقچی و مصرف کننده مواد قطع شود. بعنی ما یک دارو و نه یک ماده مخدر که برچسب اجتماعی نامناسبی بر آن می خورد به مصرف کنندگان ارائه می دهیم که به خاطر ویژگی های درمانی که دارد باعث می شود وسوسه بیمار قطع شود، روند فزاینده مصرفش کمتر شود، از لحاظ روانی و اجتماعی و جسمی تثبیت پیدا کند و در بلند مدت حتی می تواند برای ترک آن دارو هم آماده شود.
وی با اشاره به تنوعاتی که در سبد دارویی مصرف کنندگان پیدا شده، می گوید: در این سال ها داروهای مانند بوپرنورفین و شربت تریاک هم اضافه شده که با ملاحظاتی فرهنگی ما بیشتر جور در می آید. شربتی مانند شربت تریاک هم عملا همان تریاک است اما چون عنوان دارو بر آن گذاشته می شود و با استانداردهای مشخص و رژیم دارویی معین در اختیار بیمار قرار می گیرد می تواند باعث کنترل عوارض اعتیاد و یا حتی ترک اعتیاد شود.
به گفته دکتر شفیعی در واقع ما به بیمار ماده مخدری نمی دهیم که استفاده اعتیادی از آن کند. بنابراین ارائه تریاک دولتی اگرچه رابطه معتادان با قاچاقچیان را کم می کند اما رفتار مواد جویانه و اعتیادی آنها را از بین نمی برد و آنها همچنان به عنوان معتاد شناخته می شوند. در حالی که زمانی که دارو را جایگزین می کنیم آنها به عنوان بیمار شناخته می شوند و مسلم است که این دو چه تفاوت هایی در جلب حمایت اجتماعی و یا برچسب خوردن و طرد بیمار از جامعه دارد.
وی با اشاره به برخی اظهارات مبنی بر آزادسازی مواد در کشورهایی مانند هلند، می افزاید: در اینجا این سوال مطرح است که آیا بقیه مولفه ها و قوانین موادمخدر در کشور ما هم مانند آن کشورهاست و یا در یک مقیاس بزرگتر آیا پارادایم های اجتماعی و فرهنگی ما مشابه آن کشورهاست؟ آن کشورها در درجه اول استراتژی منسجمی در برخورد با پدیده اعتیاد در پیش گرفتند. اولین اقداماتی در این کشورها انجام شده جرم زدایی از مصرف مواد است. در حالی که در کشور ما همچنان اعتیاد جرم محسوب می شود و با یک برچسب متجاهر معتادان در دام این دستگیری های فله ای می افتند. بنابراین چگونه می خواهیم مواد مخدر دولتی در اختیار همان معتاد قرار داد.
این کارشناس اعتیاد با بیان اینکه باید گام ها را یکی یکی برداشت، می گوید: در آن کشورها هم ابتدا از مصرف کیفرزدایی و بعد جرم زدایی کردند. ضمن اینکه هیچ گاه هم به این عنوانی که ما از آن نام می بریم یعنی مواد مخدر دولتی از آن نام نمی برند.
وی مسائل اقتصادی را یکی از عوامل بسیار مهم در آزادسازی خرید و فروش مواد در برخی کشورها می داند و خاطرنشان می کند: دولت ها می خواستند از منافع اقتصادی این تجارت استفاده کنند. در کشور ما هم می توان به این موضوع فکر کرد اما باید دید منافع اقتصادی چنین تصمیمی در مقایسه با ضررهای اجتماعی آن چقدر است. از سوی دیگر در آن کشورها شرط واجب رسمیت بخشیدن دسترسی به برخی از مواد این است که امکانات درمانی، کاهش آسیب، بازتوانی و حمایت های اجتماعی اعتیاد در دسترس نزدیک به صد در صد افراد نیازمند و مطالبه گر قرار گیرد. وگرنه نمی شود ما با خیل وسیعی از افراد مواجه باشیم که به دلایل مختلف مانند عدم توان مالی، نبود دسترسی فیزیکی و یا عدم تناسب خدمات با نیازهایشان از امکانات درمانی و کاهش و آسیب و حمایتی بی بهره اند. ما به جای اینکه آن خدمات را تقویت کنیم و دست آخر برای کسانی که ممکن است به دلیل ویژگی بیماری همچنان مصرف کننده باشند از مداخلات دیگر مانند ارائه مواد کنترل شده استفاده کنیم از ابتدا اقداماتی داشته باشیم که بدون شک باعث افزایش شیوع مصرف خواهد شد.
دکتر شفیعی با اشاره به مقایسه طرح ارائه مواد مخدر دولتی با آنچه پیش از انقلاب وجود داشت، می گوید: آن طرح در همان زمان هم موفق ارزیابی نشد و بیشتر جنبه های اقتصادی آن مدنظر بود ضمن اینکه نیمرخ افراد مصرف کننده در آن زمان بیشتر افراد میانسال و بعد از میانسال بودند و مصرف تریاک قبح اجتماعی بسیاری شدیدتر ی نسبت به امروز داشت. اما هم اکنون مصرف تریاک بسیار در سنین مختلف فراگیر شده و زنان درگیر مصرف شدند و قبح سابق را ندارد. ما اگر فکر می کنیم با محدودسازی های آیین نامه می توانیم تنها به برخی از گروه های سنی و جنسی مواد مخدر دولتی ارائه دهیم باید بدانیم چنین کاری غیر ممکن است زیرا در مسائل بسیار ساده تر از این هم نتوانستیم این نظامات اداری را اجرا کنیم.
وی با بیان اینکه افزایش دسترسی باعث افزایش گرایش به مواد مخدر می شود، اضافه می کند: در آن زمان اگر گروههایی هم دسترسی پیدا می کردند چون مصرف تریاک قبح داشت و مربوط به سنین خاصی بود اقشار خاصی آن متقاضی بودند اما هم اکنون تریاک به رغم همه خطراتی که دارد با موادی مانند شیشه مقایسه می شود بدون اینکه در نظر بگیریم که خود تریاک هم ماده ای بی عارضه و مصرف آن بلامانع نیست. به همین دلیل بسیای از افراد می توانند افراد دیگری را نماینده خود کنند و به این مواد مخدر دولتی دسترسی پیدا کنند.
این کارشناس اعتیاد به اظهارات برخی مسوولان اشاره می کند و می گوید: برخی اظهارات نشان می دهد که آشنایی این دوستان با مقوله مواد مخدر در حد افسانه های تریاک سناتوری و کوپن تریاک است. در حالی که هم اکنون شرایط تغییر کرده و هم اکنون با صدها نوع ماده مخدر و محرک روبرو هستیم که هر کدام مصرف کننده های متفاوتی دارند. آیا می توانیم همه اینها را شناسایی کنیم؟
وی با بیان اینکه این مواد دائما قابل تبدیل به یک ماده خطرناکترهستند، خاطرنشان می کند: نمی توانیم پا به پای قاچاقچیان پیش برویم. آنها منتظر ما نیستند. اگر تریاک دولتی ارائه دهیم آنها حتما یک جنس جدیدتر با مشخصات جذابتر از تریاک برای مصرف کننده فراهم می کنند و حتی ممکن است برای ساخت محصولاتشان از همان تریاکی استفاده کنند که ما ارائه می دهیم.
دکتر شفیعی با اشاره به تعریف روانگردان ها و اثرات آنها در تخریب ساختمانی مغز در فرد مصرف کننده، تاکید می کند: چگونه می توان چنین زمینه ای برای یک فرد فراهم کرد در صورتی که الان درمان های روانپزشکی وجود دارند که مصرف مواد را در این افراد کنترل کنند.
وی با بیان اینکه به نظر می رسد برخی از دست اندرکاران مبارزه با مواد مخدر بر سر پایه ای ترین مفاهیم هم تکلیف خود را نمی دانند، اظهار می کند: اینکه معتاد با مصرف کننده و درمان اعتیاد با درمان بقیه بیماری ها متفاوت است، مفهوم کاهش آسیب چیست و اینکه اعتیاد به عنوان یک بیماری مزمن عود کننده با پیامدهای جسمی، روانی و اجتماعی برای فرد و خانواده و جامعه نیاز به مداخلات متفاوتی با سایر بیماری ها دارد موضوعاتی است که کمتر مورد توجه دست اندرکاران مبارزه با مواد مخدر قرار می گیرد.
به گفته این کارشناس اعتیاد، بر خی از مسوولان بدون توجه به این مفاهیم این استنباط را دارند که ما در درمان اعتیاد ناموفق هستیم در حالی که این حرف، حرف گزافی است.
وی با بیان اینکه اگر برنامه های درمانی کنونی نبود هم اکنون با یک فاجعه نسلی مواجه بودیم، می گوید: درمان ها به شرطی موفق هستند که به آنها به قدر کافی توجه شود نه اینکه آسیب دیدگان اجتماعی مصرف کننده مواد را از خیابان جمع آوری کنیم و در اردوگاهها آنها را به اجبار وادار به ترک کنیم. طبیعی است که این افراد دوباره به مصرف مواد باز می گردند. نمی توان گفت که اینها را درمان کردیم اما دوباره بیماری آنها عود کرد. در اینجا اصلا درمانی اتفاق نیفتاده اتفاقا اینگونه مداخلات بر ضد سیاست های درمانی است که می تواند وضعیت اعتیاد فرد را بدتر کند. زیرا این احتمال زیاد است که این افراد بعد از مصرف دوباره اوردوز کنند و بمیرند.
وی تاکید می کند: با این اوصاف آنچه به عنوان شکست درمان از آن نام برده می شود در واقع شکست سیاست های غلط مبارزه با مواد مخدر است که عملا در راستای یک سری اهداف سیاسی انجام می شود و نه در راستای سیاست های کلان مبارزه با مواد مخدر که مفهومی کاملا شفاف و روشن دارند و استناد تخصصی نیز برای آنها تدوین شده است.
دکتر سعید صفاتیان: توزیع مواد مخدر دولتی ضربه‌‌‌‌ای بزرگ به اقتصاد قاچاق
به رغم مشخص نبودن جزییات طرح توزیع دولتی مواد مخدر اما تجربه سالهای گذشته در مورد توزیع شربت تریاک و متادون در مراکز درمانی این امیدواری ایجاد می کند که ارتباط بخش بیشتری از مبتلایان به سوءمصرف مواد با توزیع کنندگان مواد مخدر قطع شود.
دکتر سعید صفاتیان رییس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفتگو با شفقنا زندگی با اشاره به لزوم مدیریت مصرف مواد مخدر، اظهار می کند: از سال ۱۳۸۲ دبیرکل وقت ستاد مبازه با مواد مخدر موضوع قطع ارتباط مصرف کننده و قاچاقچی را به عنوان مدیریت مصرف مطرح کرد و بر اساس همین موضوع برنامه های درمان نگهدارنده با متادون و بعد از آن شربت تریاک را وارد بازار کردیم که هم اکنون ۵۰۰هزار نفر را تحت پوشش دارد.
وی با بیان اینکه این دو برنامه یعنی دولت به نوعی از طریق بخش خصوصی ورود کرده و ارتباط مصرف کننده و قاچاقچی را قطع کرده است، می گوید: این کار بزرگترین ضربه را به اقتصاد سیستم قاچاق می زند و شاید عددی بیشتر از ۴۰۰تا ۵۰۰میلیارد تومان در سال را از گردش مالی قاچاق در کشور کم کرد.
این کارشناس درمان اعتیاد با بیان اینکه در کشورهای خارجی نیز سالهاست این اتفاق می افتد، ادامه می دهد: در برخی کشورها افرادی که مواد روانگردان از بیرون تهیه می کنند و به ناخالص بودن آن شک دارند می توانند در مراکزی این مواد را به دولت تحویل دهند و به جای آن مواد جدیدی بگیرند که این کار در برنامه های قطع ارتباط مصرف کننده، کاهش بیماری ها و کاهش مرگ و میز معتادان تاثیرگذار باشد.
وی به طرح مجلس در خصوص ارائه مواد مخدر دولتی اشاره می کند و می افزاید: این طرح خام فعلا باید به صحن بیاید و بعد از آن نوشتن آیین نامه است که باید مشخص کند چه کسانی می توانند در این سیستم وارد شوند. وگرنه اینگونه نیست که هر کس بیاید مغازه ای بزند و تریاک بفروشد.
دکتر صفاتیان با بیان اینکه مسلما این طرح برای افرادی است که وارد سیستم درمان شدند و درمان برای آنها پاسخگو نبوده و باید مواد مصرف کنند، خاطرنشان کرد: در این شرایط می توان مواد رقیق شده با درصد خلوص پایین در اختیار این افراد قرار داد. این طرح به نظر من مثبت است و ما هم از همان سالهای حضور در ستاد مبارزه با مواد مخدر پیگیر این امر بودیم.
وی با اشاره به اینکه توزیع مواد مخدر دولتی به توزیع کوپن تریاک در سال های پیش از انقلاب تشبیه شده، می گوید: در آن زمان مراکز درمان اعتیاد مانند امروز وجود نداشت اما ما هم اکنون حدود ۸هزار مرکز درمان اعتیاد داریم که می توان برای این طرح از تمام یا بخشی از آنها استفاده کرد.
رییس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام طرح اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر و توزیع مواد مخدر دولتی را یک الگوی جدیدتر و کمک کننده ذکر می کند و می گوید: برای این کار ابتندا باید از مواد سنتی شروع کرد، به صورت پایلوت اجرایی شود و با گذشتن زمان و مشخص شدن اشکالات در روند اجرا کم کم به سراغ داروهای سنگینتر و روانگردان مانند شیشه رفت.
وی با بیان اینکه می توان از داروهای صنعتی که در خارج ساخته می شود برای مدیریت مصرف الگوبرداری کرد، می گوید: روند تولید شیشه در کشور ما با آنچه در خارج تولید می شود متفاوت و ناخالصی ها و مشکلاتی که ایجاد می کند بیشتر است اما ما نیاز نداریم که شیشه تولید یا وارد کنیم. بلکه می توانیم از برخی قرص ها و داروها با درصد کمتری از خلوص استفاده کنیم و به عنوان مدیریت مصرف به دست مصرف کنندگان داد.
دکتر علی سالاریان: به جای تکرار تجربه چهل سال پیش به علم روز دنیا اعتماد کنیم
طرح مجلس در خصوص ارائه مواد مخدر دولتی با هدف قطع ارتباط معتادان با قاچاقچیان با مخالفت هایی نیز روبروست. افرادی که این تجربه را در مورد شربت تریاک شکست خورده می دانند و معتقدند طرح هایی از این دست چندان موفقیت آمیز نیست.
دکتر علی سالاریان با ابراز تعجب از تصویب چنین طرحی در کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس، به شفقنا زندگی می گوید: شاید چهل سال قبل با توزیع کوپن تریاک توزیع دولتی آن می شد زنجیره قاچاق تریاک را دور زد و با شناسایی معتادان تا حدی احصا و کنترل کرد.اما امروزه با پیشرفت علم و آمدن داروهای آگونیست و داروهای عمل کننده مشابه مانند متادون و بوپرنورفین نیازی به استفاده از تریاک برای ترک معتادان یا کنترل مصرف مواد نیست.
وی با بیان اینکه قرار نیست ما دوباره چرخ را اختراع کنیم و مسائلی که زمان آنها را برای ما حل کرده دوباره امتحان کنیم، می افزاید: در آن سالها مسوولان بهداشت و درمان و مبارزه با مواد مخدر وقت با کوپن تریاک و شناسایی معتادان توفیقاتی داشتند اما امروزه می توانیم به صدها و هزاران مرکز NLP مراجعه کنیم و ببینیم توفیق این مراکز چقدر بوده است.
این کارشناس اعتیاد نسبت داروهای آگونیست با پخش تریاک مصداق ضرب المثل “چونکه صد آمد نود هم پیش ماست” ذکر می کند و ادامه می دهد: اینقدر این داروها کفایت کاری دارند و می توانند از نظر رفتاری و جسمی نیازهای یک فرد که به سوء مصرف مواد مبتلاست را رفع کنند که دیگر نیزای نیست دوباره از تریاک استفاده کنیم و یک جنبه قانونی به استفاده از این ماده دهیم که می دانیم منشا بسیاری از مشکلات، تخلفات، درگیری ها، سوءرفتارها و ناهنجاری های خانوادگی است.
وی با ابراز مخالفت با توزیع دولتی مواد مخدر، می گوید: همانطور که توزیع شربت تریاک در مراکز ترک اعتیاد به نسبت توزیع متادون و بوپرنورفین کمتر مورد استقبال قرار گرفته و نتواسته در کنترل اعتیاد راهگشا باشد، این طرح نیز تکرار تجربه چهل سال قبل است و بهتر است تصمیم گیران به جای چنین اقداماتی به علم روز دنیا و تقویت علمی و خدمات رسانی بیشتر به مراکز ترک اعتیاد به روز و پزشکان و روانشناسان فعال در این مراکز کمک کنند و با کم کردن حواشی این مراکز اجازه دهند معتادان بدون ترس وارد شوند.
دکتر سالاریان همچنین بیمه معتادان را راهکاری بهتر برای کنترل اعتیاد در کشور می داند و اضافه می کند: مسوولان اگر معتادان را بیمار می دانند بهتر است با بیمه کردن و حمایت مالی از این افراد به کنترل اعتیاد در کشور کمک کنند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا می توان پیش بینی کرد که موادی مانند شیشه در طرح توزیع دولتی مواد مخدر گنجانده شود، تاکید کرد: این موضوع بیشتر به شوخی شبیه است. موادی هستند که حتی یک بار مصرف آن می تواند عوارضی برای همه عمر داشته باشد بنابراین توزیع دولتی موادی مانند شیشه در هیچ جای دنیا نه علمی، نه اخلاقی و نه قانونی است.
این کارشناس اعتیاد با بیان اینکه ممکن است این طرح ها از برخی کشورهای غربی گرفته شده باشد که مصرف ماری جوانا یا مصرف مواد در برخی از اماکن آزاد است، خاطرنشان می کند: باید بدانیم که فرهنگ ما با فرهنگ کشورهای غربی فرق می کند و ما روابط و سیستم خانوادگی، ارزش ها و مسائل مذهبی متفاوتی داریم به همین دلیل قبح موجود در مورد مصرف مواد باعث می شود جوانان و بسیاری از افراد به این سمت کشیده نشوند. اما چنین طرح هایی ممکن است باعث قبح شکنی شود.
وی افزایش دسترسی جوانان به مواد مخدر را باعث افزایش مصرف مواد ذکر می کند و تاکید دارد: برای تصویب چنین طرح هایی باید کار کارشناسی عمیق و با استفاده از کارشناسان زبده و متخصصان امر صورت گیرد تا با فرهنگ ایرانی مطابقت داده شود و بعد راجع به آن قانونی مصوب کنند چون این کار بسیار احتیاط دارد و ما هم اکنون نیز با توجه به جمعیت جوان مشکلات فعلی در رابطه با مواد مخدر داریم و نباید باعث آشفتگی بیشتر اوضاع شویم.
