حمله پانیک (آسیمگی یا هول) یا به تعبیری حمله وحشت، ترسی ناگهانی است که ظرف چند دقیقه بر فرد چیره میشود و او میپندارد که ممکن است در همان لحظات اتفاق بسیار ناگواری مانند خفگی یا سکته یا غش یا از دست دادن عقل و یا مرگ بر او نازل شود. این حمله معمولاً چند دقیقه (و گاهی تا نیم ساعت) طول میکشد و سپس آرامش نسبی برقرار میگردد. طی حمله، اضطراب شدید با نشانههای جسمانی از قبیل احساس طپش قلب شدید، تعریق، احساس خفگی و لرزش همراه است و فرد دقایقی طوفانی را سپری میکند.
نوعی از بیماری به نام «اختلال پانیک» وجود دارد که در آن، حملات پانیک به طور مکرر در یک روز یا در روزهای مختلف بروز میکند و فرد در اغلب اوقات نگران بروز حملهای دیگر است. حملات به قدری آزاردهندهاند که حتی تصور بروز مجدد آن، آرامش را از او میگیرد. برای تشخیص اختلال پانیک، فرد مبتلا باید حداقل یک ماه تمام، دچار چنین وضعیتی باشد. نمونه زیر که از کتاب «آموزش روانپزشکی با نمونههای بالینی» نقل میشود، میتواند به درک بهتر موضوع کمک کند:
آقای ب ۳۰ ساله، مجرد و مهندس مخابرات است. بهدنبال یک مشکل مالی از دو ماه پیش بهشدت مضطرب است. برخی شبها بدون دلیل خاصی دچار حمله وحشت میشود و فکر میکند که هر لحظه ممکن است در اثر خفگی بمیرد. بار اول که چنین شد در حال جمعکردن وسایل کارش و آمادهشدن برای خوابیدن بود که ناگهان بهشدت عرق کرد و خیلی زود دچار احساس کوبنده قلب، لرزش شدید دستها، تنگی نفس و ترس شدید از مردن شد. این حملات زیاد طول نمیکشند ولی اثرشان درتمام روز باقی است و آقای ب همیشه در هراس از احتمال تکرار آنها به سر میبرد. برای کاهش ترس و جلوگیری از خفگی، اغلب سعی میکند از فعالیت زیاد بپرهیزد و تنفسش را تنظیم کند. یک حمله را نیز در روز و بیرون از منزل تجربه کرده و پس از آن جز در موارد بسیار ضروری از خانه بیرون نمیرود، مگر آنکه کسی با او همراه باشد.
در برخی از افراد دچار اختلال پانیک، مشکل دیگری هم بروز میکند و آن پرهیز از قرار گرفتن در موقعیتهایی است که رهایی از آن دشوار است. به این دلیل او ممکن است سوار اتوبوس نشود یا ترجیح دهد از پل عابر پیاده استفاده نکند. همچنین ممکن است مانند آقای ب اغلب از منزل خارج نشود تا امکان حضور در مکانهایی که به سختی میتوان از آن خلاصی یافت ایجاد نشود. به این شکل ترس مرضی، «اگورافوبیا» گفته میشود.
هرچند علایم اضطرابی در اختلال پانیک شدید است، خوشبختانه با شروع درمان دارویی معمولاً بهبودی به سرعت حاصل میشود و فرد لذت پاسخ به درمان را اغلب در همان روزهای اول و یا در موارد کمتری پس از چند هفته میچشد. رواندرمانی از نوع شناختی- رفتاری نیز در درمان این بیماری مؤثر است و میتواند به تنهایی یا در کنار درمان دارویی به کار رود.