دکتر امیر شعبانی، روانپزشک
هر چند اختلال بیش‌فعالی-نقص توجه (ADHD) در گذشته اختلالی مخصوص کودکان تلقی می‌شد، امروزه می‌دانیم که بسیاری از کودکان دچار این اختلال، علایم آن را حتی در دوران بزرگسالی نیز به همراه دارند. در واقع برای تشخیص این اختلال در یک فرد بزرگسال، لازم است علایم آن پیش از ۱۲ سالگی آغاز شده باشد. البته تظاهرات این اختلال در دوران بزرگسالی تفاوت‌هایی با علایم کودکی دارد. به طور مثال، بزرگسالان مبتلا از در و دیوار بالا نمی‌روند و ممکن است بتوانند به راحتی یک‌جا بنشینند. تظاهرات زیر را می‌توان در نمونه‌های بزرگسال مبتلا به ADHD دید:
- احساس بی‌قراری ذهنی
- گم کردن وسایل شخصی
- قطع کردن مکرر سخن دیگران
- قدم زدن مفرط
- پرت شدن حواس در حین صحبت با دیگران
- روحیه بی‌ثبات و از کوره در رفتن
نمونه زیر، شرحی از یک فرد مراجع به روانپزشک است که با تشخیص ADHD تحت درمان قرار گرفت:
«آقای م ۲۰ ساله و دانشجوست. نمراتش پایین است و اغلب برنامه‌ای برای درس خواندن ندارد. دوستی‌های کوتاه‌مدت و متنوعش خود او را هم کلافه و ناراضی کرده. می‌گوید وقتی دوستان زیادی دارد و مورد توجه است اعتماد به نفس مطلوب خود را به دست می‌آورد.
گاه و بی‌گاه حشیش می‌کشد و آثار اجتماعی مصرف آن اثرات بدی بر وجهه او در میان اعضای خانواده و آشنایان گذاشته است. روحیه‌اش دستخوش نوسان است؛ روزهای افسرده‌تر و روزهای بهتر را گزارش می‌کند و در روزهای مصرف حشیش خنده‌های مکرر، انرژی فوق‌العاده، پُرگویی و سخنان نیش‌دار و مسخره کردن دیگران بروز می‌کند.
از نداشتن تمرکز به هنگام مطالعه شکایت دارد و شروع این مشکل را مربوط به سال‌ها پیش می‌داند.
وضعیت اتاقش اغلب به هم ریخته است، شیوه لباس پوشیدنش را خانواده در شأن خود نمی‌دانند، هیچ برنامه‌ای برای طول هفته خود ندارد و هیچ اصولی را برای تداوم کاری که شروع می‌کند پی نمی‌گیرد.»
و ادامه شرح حال آقای م پس از سه سال:
«آقای م اکنون ۲۳ ساله است و در حال پایان دوره تحصیل در دانشگاه. از سه سال قبل با تشخیص ADHD تحت درمان با متیل‌فنیدیت (ریتالین) قرار گرفت و پس از چند ماه تغییرات چشمگیری دیده شد:
- افزایش نمرات درسی
- برنامه‌ریزی مناسب تحصیلی
- کنترل دوست‌یابی‌ها و رفتار اجتماعی متناسب
- پرهیز کامل از مصرف حشیش و نبودن ولع مصرف آن
- آقای م کماکان تحت درمان دارویی است.»
